رد صلاحیت‌های مورد انتقاد در هیات‌های اجرایی

هیات‌های اجرایی در استان‌ها بدون در نظر گرفتن هیچ ملاحظه‌ای، کمپین رد صلاحیت نمایندگان فعلی و داوطلبان ورود به مجلس دوازدهم را آغاز کرده‌اند. این تصمیم بر طبق نتایج بررسی‌های هیات‌های اجرایی اعلام شد. نمایندگانی که انتظار رد صلاحیت آنها وجود نداشت، شامل مسعود پزشکیان، میانه‌روترین اصلاح‌طلب حاضر در مجلس و ناصر موسوی لارگانی، نماینده‌ای با شهرت تندرو بودن هستند. همگی اعلام شده‌اند که صلاحیت آنها تایید نشده است. این حالت البته در حالی است که موضوع هنوز به مرحله شورای نگهبان نرسیده است.

گروه سیاسی: رد صلاحیت نمایندگان ورود به مجلس دوازدهم توسط هیات‌های اجرایی در استان‌ها

بسیاری از تحلیلگران این اقدام هیات‌های اجرایی را در تضاد با سخنان مقام رهبری در اوایل سال درباره انتخابات می‌دانند. در دیدار با مسئولان نظام در تاریخ ۱۵ فروردین سال جاری، مقام رهبری چهار راهبرد برای انتخابات پایان سال را بیان کرد: “انتخابات خیلی مهم است. انتخابات می‌تواند نمایانگر قدرت ملت باشد. اگر انتخابات به درستی برگزار نشود، ضعف کشور و ضعف ملت را نشان می‌دهد؛ ضعف دولت، ضعف مسئولین، ضعف آحاد مردم و ضعف کشور را نشان می‌دهد. هرچه ما ضعیف‌تر شویم، تهاجم و فشار دشمنان بیشتر خواهد شد. اگر می‌خواهید جلوی فشار دشمن گرفته شود، باید قوی شویم. یکی از ابزارهای قدرت کشور همین انتخابات است. مسئولان مرتبط از همین الان باید راهبردهای مشارکت، امنیت انتخابات، سلامت انتخابات و رقابت انتخابات را مشخص کنند؛ تا در آخر سال، انتخاباتی خوب و سالم با مشارکت بالا داشته باشیم.”

سخنان مذکور به نوعی بی‌سابقه بودند. در طول سال‌ها، رهبری نظام به این اندازه درباره مسائل انتخابات بیان نظر نکرده بودند و معمولاً سیاستمداران را از ورود زودهنگام به این مسائل منع می‌کردند. اما اهمیت مشارکت در انتخابات مجلس دوازدهم به اندازه‌ای بالاست که رهبری نظام ۱۱ ماه قبل درباره آن صحبت کرد.

با این حال، عملکرد هیات‌های اجرایی انتخابات که توسط وزارت کشور تعیین می‌شود، مسئله دیگری را نشان می‌دهد. اعمال قانون جدید انتخابات و اعلام ناگهانی پیش‌ثبت‌نام برای داوطلبان نمایندگی در مجلس دوازدهم، بسیاری از افراد را سردرگم کرد. در شرایطی که تا ۷ ماه دیگر به انتخابات باقی مانده بود و آنها هنوز تصمیم نهایی نگرفته بودند، ترجیح دادند انتخاب عدم ثبت‌نام را برای خودشان انجام دهند.

با این رفتار هیات‌های اجرایی انتخابات، بسیاری از افرادی که ثبت‌نام نکرده‌اند، احتمالاً تصمیمشان را درست و با هوشمندی گرفته‌اند.

رفتار انتخاباتی دولت رئیسی اخیراً تغییراتی نشان داده است. در مدت‌های گذشته، بسیاری از جریانات سیاسی اصلاح‌طلبان را به اتهام تلاش برای تحریم انتخابات متهم می‌کردند. اما اکنون با رد صلاحیت نمایندگان اصولگرایان در مجلس، رفتار دولت در انتخابات به شکل دیگری آشکار شده است.

این رفتار دولت، به یاد سخنان علی لاریجانی، رئیس سابق سه دوره مجلس شورای اسلامی، می‌اندازد. او در پاسخ به انتشار خبری درباره حضورش در انتخابات، اظهار داشت که از خالص‌سازی جریان نگران است و به روش‌های برادران برای ایجاد رقابت مصنوعی اعتقاد ندارد. این دو خط بیانیه لاریجانی باعث انتقاد رسانه‌های اصولگرایان شد و او را به خاطر این مواضع، مورد انتقاد قرار دادند و او را به اتهام ناامیدسازی مردم برای حضور در انتخابات متهم کردند.

چیدمان هیات‌های اجرایی انتخابات نیز مورد تشکیک قرار گرفت

نشریه معاونت سیاسی سپاه پاسداران به فعالیت انتخاباتی اصلاح‌طلبان استقبال کرده و آن را مقدمه‌ای برای رقابت انتخاباتی دانست. همچنین بعد از سخنان مقام رهبری و تأکید بر چهار راهبرد امنیت، مشارکت، رقابت و سلامت انتخابات، بسیاری از چهره‌های سیاسی خواستار اجرای این چهار مورد در جریان انتخابات شدند. اما نحوه چیدمان هیات‌های اجرایی انتخابات توسط وزارت کشور، نشان می‌دهد که آنها به جای مشارکت و رقابت، رویکردی دیگر را در انتخابات اتخاذ کرده‌اند. این امر باعث ناامیدی بسیاری از افراد نسبت به نتایج اقدامات هیات‌های اجرایی شده است، به‌خصوص چهره‌هایی که به جریان پایداری و حامیان فکری محمود احمدی‌نژاد نزدیک هستند.

و البته که این اتفاق رخ داد و با رد صلاحیت‌های گسترده از سوی هیات‌های اجرایی، در حالی که هنوز نوبت به خانه هفتم در شورای نگهبان نرسیده است، ممکن است مشارکت در انتخابات آینده رکورد مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم را نیز شکست دهد.

اقدامات هیات‌های اجرایی در جهت خالص‌سازی و تمیزکاری نیز بررسی شده است. در انتخابات مجلس یازدهم، پس از رد صلاحیت‌های گسترده نمایندگان مجلس دهم و داوطلبان نمایندگی توسط شورای نگهبان، همراه با رویدادهایی مانند اعتراضات آبان ماه ۱۳۹۸ و سرنگونی هواپیمای اوکراینی و غیره، مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم با حدود ۴۲ درصد رکورد کمترین مشارکت در تاریخ انتخابات مجلس در جمهوری اسلامی را ثبت کرد.

حالا برای این شرایط، می‌توان از واژه ابداعی علی لاریجانی یعنی “خالص‌سازی” استفاده کرد؛ هیات‌های اجرایی تلاش کرده‌اند تا خود را تمیز کنند و فقط چهره‌های حامی دولت و برخی جریانات دیگر را به عنوان مجاز برای شرکت در انتخابات قبول کنند.

این اقدام هیات‌های اجرایی به یاد آور سخنان مجتبی توانگر، نماینده نزدیک به قالیباف است که در واکنش به بخشنامه جنجالی معاون وقت وزیر کشور، گفته بود “این اتفاق فراتر از یک بخشنامه اداری است و نشان دهنده دخالت دولت در انتخابات و علیه مجلس است”.

با این حال، صحنه هنوز قابل تغییر است؛ دولت و هیات‌های اجرایی باید موقعیت خود را روشن کنند؛ آیا قصد دارند سخنان رهبری نظام درباره انتخابات را نادیده بگیرند و به جای آن، بر “خالص‌سازی” تمرکز کنند یا خیر.