“تأثیر ژنتیک در ابتلا به دیابت: نقش آن چگونه است؟”

دیابت، یکی از بیماری‌های شایع در جوامع است و متأسفانه هر ساله تعداد افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، افزایش می‌یابد. برای والدین مبتلا به دیابت، یکی از نگرانی‌های اصلی آن‌ها این است که چه احتمالی برای فرزندشان وجود دارد و ژنتیک چه نقشی در ابتلا به دیابت دارد و تا چه حد جدی است؟

عوامل مؤثر در ابتلا به دیابت چیستند؟

عوامل ژنتیکی (وراثتی) و عوامل اکتسابی (محیطی) در ابتلا به هر دو نوع دیابت نوع ۱ و ۲ تأثیرگذار هستند. اگرچه تفاوت‌هایی بین این دو نوع دیابت وجود دارد، اما نمی‌توان گفت که کدامیک از این دو عامل برتری دارد یا اینکه فقط یکی از این دو عامل کافی است تا به دیابت مبتلا شویم. برای اثبات این ادعا، می‌توان به این نکته اشاره کرد که اگر ژنتیک تنها عامل مؤثر در ابتلا به دیابت بود، در صورتی که یکی از دوقلوهای هم‌جنس مبتلا به دیابت باشد، بدون شک دیگری نیز باید مبتلا می‌شد. اما واقعیت این گونه نیست و بر اساس تحقیقات انجام شده، درصد احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ بین ۴۰ تا ۶۰ درصد و در دیابت نوع ۲ بین ۶۰ تا ۹۰ درصد است. به عبارت دیگر، اگر یکی از دوقلوهای هم‌جنس مبتلا به دیابت نوع ۱ باشد، حدود ۵۰ درصد دیگری نیز به این بیماری مبتلا می‌شود که نشان دهنده نقش عوامل محیطی در ابتلا به دیابت است.

تأثیر ژنتیک بر دیابت نوع ۱ و عوامل محیطی مؤثر

در بیشتر موارد، برای ابتلا به دیابت نوع ۱، لازم است که ژن‌های مربوط به این بیماری از هر دو والد (پدر و مادر) به ارث برود. این نوع دیابت به طور ژنتیکی در افراد سفیدپوست بیشتر از سایر افراد مشاهده می‌شود. با این حال، باید توجه داشت که عوامل محیطی نیز نقش مهمی در ابتلا به دیابت نوع ۱ دارند و می‌توان به چندین عامل اشاره کرد.

عوامل محیطی که در ابتلا به دیابت نوع ۱ تأثیرگذارند، عبارتند از آب و هوای سرد، برخی ویروس‌ها و شروع زودهنگام تغذیه تکمیلی کودک. این عوامل می‌توانند به تنهایی یا همراه با عوامل ژنتیکی، احتمال ابتلا به دیابت را افزایش دهند. بنابراین، ابتلا به دیابت نوع ۱ نتیجه تعامل پیچیده‌ای بین ژنتیک و عوامل محیطی است و نمی‌توان آن را به یک عامل تنها نسبت داد.

تأثیر ژنتیک بر دیابت نوع ۲ و عوامل محیطی مؤثر

در دیابت نوع ۲، هر دو عوامل ژنتیکی و محیطی تأثیر بیشتری نسبت به دیابت نوع ۱ دارند. میزان تطابق بین دیابت نوع ۲ در دوقلوهای هم‌جنس حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد است، به این معنی که اگر یکی از دوقلوها به دیابت نوع ۲ مبتلا باشد، احتمال مبتلا شدن دیگری به این بیماری بسیار بالاست (تأثیر ژنتیک). بنابراین، افرادی که در خانواده‌شان فردی با دیابت نوع ۲ وجود دارد، در معرض خطر جدی ابتلا به دیابت هستند و باید سالیانه مورد بررسی قرار گیرند.

علاوه بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی نیز نقش مهمی در ابتلا به دیابت نوع ۲ دارند. چاقی و اضافه وزن، مصرف بیش از حد چربی و کمبود فیبر، کم تحرکی، سابقه دیابت بارداری، مصرف زیاد فست فود و رژیم غذایی غربی، همگی از عوامل محیطی هستند که در ابتلا به دیابت نوع ۲ نقش دارند. افرادی که با این عوامل روبرو هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت قرار دارند. بنابراین، تغییر در رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و کنترل وزن می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک کند.