کسانی که دسته چک دارند بدانند حساب‌های بانکی این افراد مسدود می‌شود

با توجه به بخشنامه شماره ۶۲۰۷۸/۰۲ مورخ 1402/3/21 در مورد روش تأمین مبلغ چک‌های برگشتی توسط صادرکننده چک، بررسی‌ها و مکاتبات صورت گرفته و در حال حاضر، روش یکپارچه‌ای برای رفع مسدودی حساب‌های بانکی صادرکننده چک برگشتی و پرداخت مبالغ مسدود شده بر اساس دستورات و آراء قضایی و ثبتی و نیز دستورالعمل‌هایی که از مراجع ذیصلاح دریافت شده است، وجود ندارد.

به منظور تعیین یک روش یکپارچه در این زمینه، لازم است که الزامات و فرآیندهای اجرایی زیر را اجرا کنیم:

۱ـ در صورتی که حساب بانکی صادرکننده چک برگشتی توسط سامانه محچک مسدود شده و در اجرای دستور/آراء/اجراییه‌هایی که از مراجع قضایی یا ثبتی مربوطه دریافت شده است، انسداد از وجوه مسدود شده مربوط به چک مورد نظر برطرف نشده و مبلغ آن به صاحب نهایی (دارنده نهایی) چک، بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی باید به صورت کامل از مبلغ مسدود شده پرداخت کند بدون دخالت سامانه محچک و با رعایت دستور/آراء/اجراییه‌های مذکور و به حساب بانکی معرفی شده توسط مراجع ذیصلاح واریز نماید. سپس بر اساس درخواست صادرکننده چک، بانکی که حساب جاری وی را نگهداری می‌کند، باید در چهارچوب موارد مشخص شده در تبصره (۳) ماده (۵) قانون صدور چک، انسداد از چک برگشتی را رفع کند.

در موارد زیر لازم است اقدامات زیر انجام شود:

۱ـ اگر رفع انسداد از وجوه مسدود شده مربوط به یک چک خاص، طبق دستور/رأی/اجراییه‌ای که از مراجع قضایی یا ثبتی دریافت شده است، انجام نشده باشد و فرد مشخصی به عنوان ذینفع تعیین نشده باشد یا تصریح شده باشد که مبلغ به فردی غیر از دارنده نهایی چک پرداخت شود، بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی بر اساس قوانین مربوطه، همراه با هماهنگی با حوزه حقوقی مربوطه، باید به مراجع ذیصلاح اعلام کند که “مبلغ حساب… به منظور اجرای بند (ب) ماده (۵) قانون صدور چک و به منظور حقوق ذینفع چک شماره… مسدود شده است.”

۳ـ اگر مسدود کردن حساب توسط سامانه محچک در مقایسه با دستور/رأی/اجراییه اصلی از مراجع ذیصلاح، پیش از رسیدن دستور/رأی/اجراییه به بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی انجام شده باشد، بانک/مؤسسه اعتباری غیربانکی باید با هماهنگی حوزه حقوقی مربوطه به مراجع ذیصلاح اعلام کند که این اقدام انجام شده است. زمان اعلام باید بر اساس زمان دریافت دستور/رأی/اجراییه توسط بانک/مؤسسه اعتباری غیربانکی یا اطلاع رسانی مربوطه در سامانه‌های مربوط به توقیف حساب مشخص شود.

۴ـ در مورد بندهای دو و سه، در صورتی که مرجع قضایی یا ثبتی درخواست اجرای دستور/رأی/اجراییه را تأکید کرده و اصرار داشته باشد، بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی باید بدون دخالت سامانه محچک و با هماهنگی حوزه حقوقی مربوطه، اقدام لازم را در اجرای دستور/رأی/اجراییه اصلی انجام داده و به مراجع ذیصلاح اعلام کند.

اگر مبلغی در حساب بانکی به دلایلی مسدود شده باشد (به جز پرداخت کل مبلغ چک به ذینفع) و سپس این مسدودی برطرف شود، مبلغی که از حساب پرداخت می‌شود، همچنان در سامانه محچک به عنوان مسدود در نظر گرفته می‌شود. اما در صورت برگشت چک به دلیل عدم موجودی کافی، پس از فراخوانی سرویس رفع انسداد توسط محچک برای حساب مذکور، بانک پیامی با کد خطای ۱۴ و عنوان “مشخصات کلیدی به صورت غیر برخط اعمال گردیده است” دریافت می‌کند. در این حالت، محچک فرض می‌کند که انسداد حساب برطرف شده است و فرآیند برنامه‌ریزی شده را ادامه می‌دهد و مبالغ مسدود شده در سایر حساب‌های صادر کننده چک را رفع انسداد می‌کند.

لازم به ذکر است که برای اجرای این الزامات و سایر قوانین مربوطه، بانک‌ها باید به ترتیبی عمل کنند که منافع ذینفعی که قبلاً توسط محچک، مبلغ موجود در حساب جاری را به نفع آنها مسدود کرده بود، حفظ شود. همچنین، مؤسسه اعتباری باید بدون دخالت محچک، در موعد مناسب اقدام به رفع انسداد مبلغ مسدود شده توسط محچک و هم‌زمان مسدودی کل مبلغ چک به مدت یک سال و سپس رفع سوء اثر چک نماید.

بنابراین، بانک‌ها موظفند با رعایت این الزامات در سامانه‌ها و سیستم‌های مربوطه، اطلاعات لازم را در مؤسسه اعتباری منتشر کنند و به تمامی واحدهای ذی‌ربط این بانک اطلاع رسانی کنند تا بر اجرای صحیح آن نظارت کنند.